Балай юм

Ухна малладаг Жамба гуайн бага охин Мядагбадам эгээ мишээхэд нь цэцэг ургамаар гоо үзэсгэлэн нь цогцлоод чухам л өвөр дүүрэн мээмтэй, өмд дүүрэн бөгстэй, хазаж шимж хэвтмээр алиман улаан уруултай, хавь ойрын бүү хэл хаа холын харчууд өдөр шөнөгүй гүйлдэж ирдэг согоо шиг сайхан амьтан билээ.

Гэм нь татаж чангаасан хэнийг боловч хөгшин залуу, сайхан муухай гэж ялгалгүй өврөө нээж, өмдөө тайлдаг нэгэн тул анх авсан эр нь аргаа бараад төрхөмд нь буцаагаад явсан бөлгөө. Хонины морь шиг бэлэнг нь үл мэдэх эрчүүд бол эхлээд сүрдэн жийрхэж томоотой царайлдаг ажгуу.

Харин хотоос хөдөө гарч малчин болохоор ирсэн Батсүх гэгч угалзан хамартай балтгар бор залуу Мядагбадамыг харсан цагаасаа сэтгэл алдаж мянган эрийн дор хэвтсэн тэр бүсгүйг эхнэр болгохоор хүсэмжилдэг ч уулзах бүү хэл ойртож зүрхлэхгүй удаан шаналж явсны эцэст яс горьдсон гөлөг шиг хөөгдвөл ч хөөгдөг эсхүл завшааны гэрэл гийж тоогдвол ч тоогдог гэсэн дэвэлзүүр бодолдоо аагаад нэгэн өдөр зориуд хоног төөрүүлэн очжээ.

Азаар эцэг, эхээс нь өөр гадны улс байсангүй. Улаа бутарсан өнгөлөг Мядагбадам урьхан дуугарч урдуур хойгуур нь сэмбэлзэн алхахдаа алаг нүдээ тормолзуулж өргөн ташаагаа халбилзуулан өдөж найланхай зан гаргахад Батсүхийн дотор урвалдан хөрвөөлдөж үг ч дуугарч чадахгүй суулаа. Үдэш болоход таван ханатай гэрийн зүүн орон дээр ухна малладаг Жамба гуай мариалаг улаан эхнэртэйгээ хэвтэж Мядагбадам баруун орон дээр, харин Батсүх хоймроор унтах болжээ.
Тэр өдөр Жамба гуай сумын төв орж сархад ханхлуулан сайхан зантай ирсэн үе таарсан тул сайхан бүсгүйд санаархсан хархүүд азтай далим болсон авай. Гэвч Батсүх хотын хоёр хархүү Мядагбадамыг тэнгэр харуулах гэж зорьж ирээд хэтэрхий дээрэнгүй бүдүүлэг авирлаад Жамба гуайд буу тулгуулан хөөгдсөнийг мэдээгүй байв.

Гэр доторхыг гэрэлтүүлсэн лааны голыг чимхэж унтраах үед даруй харанхуйлж ажин түжин болох үест Батсүх зүрх гаргаад бүсгүйн биед гараа хүргэв.

-Мядагбадам аа! Би чамд… хэмээхэд хариуд нь бүсгүй,
-Цаанаа хэвтэж бай, би очлоо! гэжээ.
Залуу эрийн зүрх цээжиндээ багтахгүй лугшиж амаар нь гарах гэж буй мэт догдлов.
Халуухан биетэй хөөрхөн хүүхэн өвөрт нь гулган орж ирэхэд хархүү хөөр баяртаа умбаж даруй тэвэрч аваад,
-Мядагбадам аа! Чи миний эхнэр болооч хэмээн шивнэв.
-Юу гэнээ! гэх мөртөө хүүхэн түүний уруулыг зөөлхөн хазлаа. Төдхөн тэд хэзээ язааны амрагууд мэт уруулаа шав шув долоолцож, хэлээ шимэлцээд үүлэн борооны ужиг цэнгэлд шунаглан орлоо.

Мядагбадам үнэхээр урин тачаангуй аж. Бадамын амаа нээж балтгар хархүүгийн бүдүүн агаад богинохон боожгойг халуухан цөөрөмдөө өөрөө зааварчлан барьж оруулаад хоёр хөлөө байдгаараа дэлгэн залуу эрийн хондлойгоор хав аглаж ороонгуутаа галзуурсан мэт оцгонон хөдөлж уйлагнан гинших нь үнэхээрийн урамтай ажгуу.

Жороо морин дээр мордсон мэт өөрийгөө санасан Батсүх ийм сайхан цэнгэл үзэж буйдаа үнэн бахдаж удахгүй бүр өөрийн эхнэр болгох баярт умбалаа.

-Мядаг аа, би чамд хайртай! .Хүүхэн уухилан гинших зуураа “Тийм тийм” гэж үглэх ажээ. Ханана ч гэж байдаггүй, хав тэврээд л нахин нахих хөдөөний хөөрхөн хүүхний уран агаад урин тачаалын галд Батсүх чухам нэгмөсөн жаргажээ.
-Чи надтай суугаач! гэж түүнийг гуйх үед гэрийн зүүн талын ор шажигнаж Жамба гуайн
-Энэ хагссан хархүүг номхон зантай мөрөөрөө амьтан юм гээд хонуусан биш, муу охиныг минь нухаж алах нь ээ гэх дуулдахад Батсүх бас муу ч гэсэн эр хүн гэсэндээ “ Би бишээ танай охин л намайг алж идэх нь” гэж хэлэн алджээ.
Энэ үест Жамбын авгай,
-Дуугай хэвт. Дур чинь хөдөлсөн юм бол намайг ноолохгүй юу” Чи ч бас залуудаа намайг зайдлаад алан алддаг байсан биш үү гэх дуулдав.
-Хөгширсөн болохоос үхсэн биш. Одоо ч чамтайгаа шүү.
Урьд шөнө гэхэд л хуучнаа сэргээж Гарваа хүүхнийд хонохдоо хоёр муу төмсгөө хавдтал булгиж булгиж ирлээ дээ. Харин чи муу юм бүү бодоорой. Чамайгаа би яаж гомдоох вэ. Аль вэ, наад түрийсгээ шувтлаач гэсэнд авааль авгай нь,
-Үгүй ер өө. Гомдохгүй гээд яахийм. Чамаас л би дутаж гэнэ дээ. Урьд шөнө “согтуу” Сэрээнэн ирж намайг чинь ямаа шиг орилуулж орилуулж, үхэр шиг долоож долоож хоноод өглөөгүүр нар гарсан хойно сая нэг босч цатгалан боохой шиг амьтан намайг нэг үнэрлэж аваад морьдсон шүү гэх сонстжээ.
-Мядагбадам аа! чи миний эхнэр болооч хэмээн хархүүг шивнэх бус бараг орилоход,
-Тэгнээ тэгнэ! гэж хүүхэн зөвшөөрөх үед зүүн ор жигтэйхэн шажигнаж хүмүүс амьсгаадах нь ихсээд иржээ.
-Аав, ээж хоёр чинь бид хоёроос зовохгүй охолцоод эхэллээ ш дээ гэж залуу г хэлбэл,
-Сэрүүн байхад нь над дээр мордсон чи бас ичсэн үү гэж бүсгүй сөргөж дуугарахад Батсүх,
-Үнэхээр чи надтай суух уу? гэлээ.
-Тийм л гэсэн ш дээ.
-Өөр эрчүүдтэй унтах уу?
-Намайг л хангаж чадах юм бол яасан ч үгүй…
Мядагбадамын амлалтыг сонсоод Батсүх баярлахын дээдээр баярлаж,
-Би чамайгаа жаргаана аа. Заавал жаргаана! хэмээн чихийг нь халуун амьсгалаараа төөнүүлэн байж хэлээд дахин дээр нь гарав. Гэтэл хүүхэн,
-Одоо би дээр чинь зайдлая! гэх нь тэр.