Үнэн голоосоо хайрлах яагаад хэцүү байдаг вэ?

Хэрвээ нөгөө тал минь бидний асуудлыг шийдэж, хүслийг биелүүлж, хоосорсон дотрыг минь дүүргэж, амьдралын минь утга учир болоосой гэж хүлээх юм бол жинхэнэ хайр гэдэг хэзээ ч хүршгүй хол байх болно. Шохоорхлын түймэр номхорч, хоорондын харьцаа донсолгоогүй болоод ирмэгц олон хосууд нуран унадаг. “Жинхэнээсээ хайрлана гэдэг нь эцэж цуцахыг үл мэдэх тачаал хүслийн шуурган галаар зогсолтгүй тургилахыг л хэлнэ” гэж бидний олонх боддогоос тэр.

Сэтгэлийн хүчтэй догдлолуудын араас хөөцөлдөх нь бэлгийн зохирол, сэтгэлийн эвлэрлээс, гэр бүлийн энхтайвнаас, тэгээд бас сонгосон хүнийхээ доторхыг уудлахаас хамаагүй сонирхолтой бөгөөд хэрэгтэй гэж санагддагаас тэр. Галзуурсан дурлалын завсарлагагүй эрлээр бидний биес төдийгүй интернэт ч аахилж байна. “Өнөөдөр олоогүй бол маргааш”. Замын ба заяаны ханийн янз бүрийн сонголттой олон тасгуудтай асар том дурлалын супермаркетад бараагаа сонжиж буй хэрэглэгчийн хувиар бид “хайр” гэдэгт хандах болж. Өнөөдрийн хүмүүсийн харьцаа улам эрчимжиж, танилцах үйл явц хурдасч байгаа ч жинхэнэ хайрыг хүн төрөлхтөн одоо хэр томъёолж амжаагүй л байна. 

“Би энэ хүнд үнэхээр хайртай юу?” гэх асуултын хариуг олъё гэвэл хэдэн үлгэрийг мартах хэрэгтэй болно. Бас хурц хумсаа тархинд тань гүн шигтгэн базсан хатуу зарчмуудаасаа татгалзах. Жинхэнэ хайр гэдэг бол бэлэн юм биш, аварга том бүтээн байгуулалт. Санаанд оромгүй нээлтүүдээр дүүрэн аялал. Амьдралын урттай аялал. 

Төгс төгөлдөрөөс татгалзах
Өөрийн гараар босгосон “төгс хань”-ийн хөшөөнөөс цагаа олж татгалзахгүй бол төөрөгдлийнхөө урхинд өөрөө орж тун болзошгүй. Хамтын амьдралын хамгийн хэцүү нь бодит хүнтэй учирснаа олон, бүр дэндүү олон хүн тэсч гарч чаддаггүйд л байгаа юм. Анзаарахгүй байхын аргагүй олон онцлогууд ярзайтал тодрохын хажуугаар “хайрлаж болох хүний гэрэлт хөшөө” дээрээс сүглийж, таны сонголтыг тантай л адилхан амьд хүн учраас түүнд байгаа бүх чанар таны шүүлтүүрийн нүхээр багтахгүй байж болно гэдгийг хүлээн зөвшөөрөхөд саад болно. “Хн, бид аугаа, эцэс төгсгөлгүй, хариу нэхээгүй хайрыг хүсч байхад” гэж үү? “Гэвч энэ ертөнцөд зөвхөн Бурхан л ингэж хайрлаж чадна шүү дээ” гэж захын гэгээнтэн танд хэлээд өгнө. Tэгэхээр махан бодитой ЭР, ЭМ хоёрын хайрыг тийм өндөрт яаж гаргах вэ?

Халуун улам халуун, бүр шатам халууныг…!
Нийгэм гээчийн бидэнд тохоон оногдуулсан элдэв янзын дүрээс чөлөөлөгдөж, өөрөө өөрөөрөө байх цорын ганц орогнол бол хайр болчихоод байгаа өнөө үед урьд өмнө хэзээ ч байгаагүйгээр бид хайр сэтгэлд найдлага тавьж байгаа болохоор хяслын хуулиар тэр чинээгээр хайр биднээс алслаад байна. Харин, нөгөө талаас, энэ зорилгодоо хүрэхийн тулд золиос гаргаж бид чадах уу? Өнөөдрийн хүмүүс хайраас амьд харьцааг төдийгүй өөрийн “БИ”-гээ хэрэгжүүлэх боломжийг эрэлхийлэх болсон байна. Өөрийгөө илэрхийлэхийн тулд хэн нэгнийг заавал хайрлах ёстой байгаад байдаг, гэтэл энэ эрин үед “хайрлах” гэдэг чинь юу юунаас ч хэцүү зүйл болоод байдаг. 

Яагаад гэвэл, урьд өмнө нь хэнийг ч юм олоод тайвширчихдаг байсан хайр өнөөдөр хэн нэгнээр дамжуулж өөрийгөө олтлоо тайтгарахаа байж. Гэвч зөвхөн өөрийнхөө л төлөө өөрийгөө олох нь жинхэнэ хайрын хуульд харш учраас хоёр хүний дунд төрдөг хайр хоёуланг нь өөрчилдөг. Учрал гэдэг дандаа гуравдагчийг зөгнөж байдаг: гэвч энэ бол бидний хорлонт ухааны тааварласан “НуА” биш, хоёр хүний амьд холбоо юм. Энэ холбоог бид амьд юм гэдгийг нь хүлээн зөвшөөрч, тэтгэж, тэжээж, цэвэрлэж арчилж, ааш аягт нь нийцэж байх ёстой. 

Жинхэнэ хайр гэдэг бол чармайлт, мэрийлт, хүчин зүтгэл. Энэ бол амьдралтай тавьсан бооцоо минь. Энэ хайр, жинхэнэ бүх юмтай адил шударга учраас тусыг тусаар хариулж, өөрт нь зориулсан бүхнийг эргүүлж өгдөг. Хайрлахын тулд бид сэтгэлийнхээ харанхуй булангуудыг харж сурах ёстой болохоос өөрсдөд маань таалагддаггүй араншингийнхаа бурууг тохож, өмнөөс минь “шоронд” суух хүнийг хайх ёсгүй. Жинхэнээсээ хайрлах маш хэцүү гэдгийг ойлгож, хүлээж авсан цагтаа л бид хайрлахад бэлэн болно. 

Хэн бэ гэдгийг маань мэддэг хүмүүст л бид хайртай байдаг
Зарим эрчүүд, хүүхнүүд бусдыг өөртөө дурлуулж чаддаг. Тэдний хайрыг татахын тулд хаана нь, ямар товчлууруудыг хэзээ дарж, яаж тоглохоо тэд сайн мэддэг. Олзтойгоо “муур хулгана” болж наадах энэ үйл явцын үед өөрсдөө мэдээж дурладаггүй. Хайрлахын тулд амьдрал тань нэг л дундуур байгааг, танд өөр хэн нэгэн хэрэгтэйг, тэр хүн танд ямар их дутагдаж байгааг хүлээн зөвшөөрөх хүчтэй байх ёстой. Бүх юмтай, юугаар ч, хэнээр ч дутдаггүй хүн хэзээ ч хайрлаж чаддаггүй бөгөөд хайрын эрсдэл, амь дүйсэн золиосыг ч, таашаал аз жаргалыг ч мэдрэх чадваргүй байдаг. Хайрлана гэдэг “өөртөө байхгүйгээ бусдад өгч чадна” гэсэн үг. 

Өөрийн хязгаараас давсан, эзэмшилд чинь байдаггүй тэр нэг юмыг, өөр хүнд өгөхийн тулд дутуу гэдгээ тайган хүний агтлуулсан мэдрэмжээр мэдрэх ёстой болно. Харин үүнийг зөвхөн эмэгтэй хүн л чадна. Энэ талаас нь авч үзэх юм бол ямар ч хүн жинхэнэ ёсоор хайрлах гэдгийг зөвхөн эмэгтэй хүний байр сууринаас л хийж чадна. Хайр эмэгтэйжүүлдэг. Иймээс л дурласан эрчүүдийг “инээдтэй” гэдэг. Хэрэв “инээдэмтэй” харагдахаас эр хүн ичиж, “доожоогүй, дорой” санагдахаас айж байвал тэрээр, үнэн хэрэгтээ, эр хүнийхээ чадалд нэг их итгэлгүй, эсвэл асуудалтай л байгаа гэсэн үг. 

Гэхдээ дурласан эр хүн энэ хайраасаа болж хараат, хохирогч болж байгаагаа мэдэрч байдаг болохоор хүч чадал, эрх мэдлээ эргэн мэдрэхийн тулд хайргүй хүүхнүүдэд татагдаж болдог. Харин “хайрлуулах”-ын заяатай эмэгтэй хүний хувьд гэвэл түүнийг сонирхох (эсвэл тэгж санагдах) нь хайр төрөх, дор хаяж ойртох шалтаг болж чаддаг. “Үүрд үргэлжлэхгүй л бол ямар ч хүсэл тачаал тэнэг” гэж Бальзак хэлсэн ч хайр сэтгэлийн хувьд бүх амьдралын турш үргэлжлэх тачаал гэж ер нь байх юм уу? Эр хүн өөрийгөө нэг эмэгтэйд хэдий удаан зориулна, цаг өнгөрөх тусам тэр нь “ээж” нь болох магадлал төчнөөн өндөр. Харин нэг эрд татагдан наалдсан эмэгтэй нөгөөдөхөө “засч” байдаг. Тиймээс л төгс харьцааны зам дэндүү нарийхан гээд байгаа юм. 

“Гэр бүл дэх хайрын үргэлжлэл бол нөхөрлөл”
гээд Аристотель хэлчихсэн байгаа биз дээ. Эсрэг хүйсийнхний хооронд харилцан яриа гэгч харилцаа хэзээ ч байдаггүй нь Аристотелийн загварыг хэрэгжүүлэх боломжийг үгүйсгэдэг. Хайртай хосууд насан туршдаа бие биеийнхээ хэлийг сурч, таамгаар тэмтчин урагшилж, үргэлж хувиран өөрчлөгдөж байдаг хаалганд түлхүүр тааруулах гэж сохор аз туршин оролдох ёстой болно. Хайр гэж юу юм бэ, тэгээд? Ямар ч гарц байхгүй, үл ойлголцлын төөрдөг байшинд суурьших зориг юм даа.

Гоодаль