“Биеэ үнэлж байсныг минь мэдчихвий гэхээс айдаг”

Эрээн хотод биеэ үнэлдэг байсан нэгэн эмэгтэйтэй ярилцлаа. Тэр одоо хоёр хүүхдийн ээж, гэрийн сайн эзэгтэй. Бага насандаа аав ээжээсээ өнчирсөн нь түүнийг ах, дүү нарынхаа төлөө өөрийгөө золиослох бодлыг төрүүлжээ. Нүдэнд дулаахан царайтай нөхөрсөг зантай эелдэг даруухан нэгэн байв. Тэрбээр одоо биеэ үнэлдэг охидод зөвлөгөө өгч, тэдэнд туслахаар нэгэн төрийн бус байгууллагад ажиллаж байна.

-Анх Эрээн хотод очиход хэр олон монгол охин байсан бэ?
-Намайг 2006 онд очиход бага байсан. Нэг газар 5-6 охин л байдаг. Хойд ааваасаа зугтаж очсон, ээж нь өвчтэй эмчлүүлэх мөнгө байхгүй гэх мэт ар гэрийн шалтгаантай охид их байдаг байсан. Бүгд л амьдралынхаа төлөө өөрийгөө золиосолсон хүмүүс байсан. Гэтэл одоо тоо нь ч нэмэгдсэн, нас нь ч залуужсан. Өөрийгөө л хувцаслаж гангалах гэсэн охид байдаг. Тэнд сонин, сонин юм их сонсоно. Ээж нь охиноо хүртэл зарсан байх жишээтэй.

-Эрээн хотод байгаа охид ихэнх нь боловсрол, мэдлэгтэй гэж сонссон?
-Тийм ээ хүмүүс тэнд боловсрол мэдлэггүй, амьдралын баталгаагүй охид байдаг гэж ойлгодог. Үнэндээ хоёр, гурван сургууль төгссөн манайхны ярьдгаар толгойтой охид зөндөө байдаг. Өөрийнхөө мэдлэг чадвараар ажилд орох гэхээр, арын хаалганы нөхдүүд орчихдог болохоор тэр замыг сонгоод явж байгаа хүн олон байдаг. Хүн бүр өөр гэдгийг нэг л жишээнээс харж болно. Өөрийнхөө биеийг золиослон мөнгө олж байгаа, хэрнээ эрүүл мэндээ бодохгүй, гоёж гангалах гэж ирсэн охид байхад нөгөө хэсэг нь би яах вэ, гэр лүүгээ л мөнгө явуулах юмсан гэсэн охид байдаг.

-Тэнд очсон хүмүүс буцаж харих боломж хэр байдаг вэ. Эзэн нь явуулдаггүй гэж сонссон?
-Эрээн хотод энэ асуудал гайгүй ээ. Гэхдээ тухайн эзнээс бас шалтгаална л даа. Ажиллаж чадахгүй, гэртээ харимаар байна гэхээр “Өрөө төлж дуусгаад яв, эсвэл охин олж өг” гэдэг. Зарим нь хатуу хяналтанд байлгадаг. Одоо тэнд байгаа 100-гаад байрны 10-20 охин хүний эрхэнд байгаа гэж болно.

-Үйлчлүүлэгч болон эзэндээ зодуулах тохиолдол их байдаг?
-Тийм ээ. Үйлчлүүлэгч янз бүрийн үйлчилгээ хүснэ. Хэрвээ охид түүнийг нь зөвшөөрөхгүй бол зоддог. Мэдээж эзний чихэнд хүрвэл үйлчлүүлэгчийн хүссэнийг хийсэнгүй гээд бас л зодуулна. Хэцүү л дээ зодуулах тохиолдол их байдаг. Би ч гэсэн маш их зодуулдаг байсан. Үсдэж чирнэ. Нэг удаа манай эзэн өөрийгөө танихгүй болтол минь зодсон. Надад маш их хэцүү байсан. Өрөөндөө хоёр гурван хоног хорионд хэвтэж, нэг нүд юм харж чадахгүй болтлоо хавдсан. Тэр үед найзууддаа хэлсэн л дээ. Тэгсэн чинь консулдаа хэлээд арга хэмжээ авахуулаач гэсэн. Консул руу холбогдож туслаач гэсэн чинь “Ирж зургаа авахуул” гэсэн. Хоригдоод гарч чадахгүй хэвтэж байна аа гэхэд тэгж байгаа хүмүүс туслахгүй юм билээ. Тэнд байгаа нэг ч монгол хүн надад туслахгүй гэдгийг ухаарсан. Тэгээд нууцаар оргож эх орондоо ирсэн. Өөртөө байсан мөнгөөрөө Монголд эмчлүүлсэн. Арав хоногийн дотор эмчилгээгээ хийлгээд шарандаа буцаж очсон. Миний толгойд цус хурсан байсан болохоор хагалгаа хийлгэсэн юм.

-Очоод дахиад л зодуулна биз дээ. Яагаад буцаж явсан юм?
-Монголчууд хүний мууд их дуртай шүү дээ. Өнчин өрөөсөн юмнууд гэж хэн нэгнээр хэлүүлэхгүйн тулд дүү нараа хоосон хонуулахгүй, хүний амны бай болгохгүй юмсан гэж л бодож байсан. Бас эрүүл л байвал болно гэсэн хоёр бодол л миний толгойнд байсан болохоор эргэн очсон. Очоод хуучин эзэн дээрээ очоогүй ээ. Тэгсэн чинь шинэ эзнээс “Охиноо авъя, эсвэл 5000 юань өг” гэсэн байсан. Өөрөөр хэлбэл, тэд хоорондоо охидоо булаацалддаг юм билээ. Бас бие биедээ зардаг.

-Эрүүл мэндийн асуудлаа яаж зохицуулдаг байсан бэ?
-Энэ тал дээр бол маш сайн. Үйлчлүүлэгч хамгаалалтгүй үйлчилгээ авна гэхэд би хүсэхгүй байна гээд эзэндээ хэлэхэд шууд болиулдаг. Бидэнтэй хамгаалдаг хүмүүс цуг явдаг болохоор хамгаалалтгүй үйлчилгээнд өртдөггүй.

-Та нарыг орон байраар хэр хангадаг вэ. Орчин нөхцөл нь эрүүл ахуйн шаардлага хангадаг уу?
-Гадна талдаа шилэн хорготой, хоёр давхартаа амралтын жижиг өрөөнүүдтэй байр байдаг. Үйлчлүүлэгч нэг удаагийн үйлчилгээ хүссэн тохиолдолд тэндээ үйлчилдэг.

-Тогтсон үнэ тариф гэж байдаг уу?
-Энэ бол эзний мэдэх асуудал. Зарим эзэн охидоо бие хаа, царай зүсээр нь ангилж үнэлэх явдал бий л дээ. Тухайлбал, 22.00 цаг хүртэл 300 юань байдаг. Гэтэл царай муутай охидоо эртхэн гаргах гээд 200 юаниар үнэлдэг эзэд байдаг юм билээ.

-Тэнд олон жил биеэ үнэлсэн хүн бий юу. Хэдэн жил болж байгаа бол?
-Одоо 40 гаруй насны нэг эгч байгаа. Бараг 10-аад жил болсон байх. Тэр эгчийг тэнд байхад хамаатных нь хүмүүс хоёр хүүхдийг нь хэлэлгүйгээр өргөөд авчихсан гэсэн. Тэр эгчтэй сүүлд уулзахаар очсон чинь Өвөрмонгол хүнтэй гэрлээд хөдөө амьдарч байгаа сураг л гарсан.

Тэнд хэр хугацаанд байх нь тухайн хүний өөрийнх нь сонирхол гэж болно. Зарим нь бол мөнгөний амтанд орчихсон Монголд байгаа ээж, ах дүү нартайгаа сүлжээ үүсгээд дүү охидынхоо найз нарыг худалддаг хүмүүс ч байна. Хятад эзэнд нэг охиныг 500 юаниар зардаг. Худалдаж авсан охиндоо 3000 юаниар өөрийг нь авсан гээд л итгүүлж, гартаа оруулчихдаг. Сүүлийн үед 13-15 настай охид очоод байгаа гэсэн. Замын-Үүдийн гаалиар эцэг эхгүй хүүхэд орж байхад хараа хяналт тавилгүйгээр оруулдаг юм шиг байгаа юм. Ер нь Замын-Үүдийнхэн Хятад эзэдтэй холбоотой ажилладаг. Цаанаас хятадууд ярихад манай нэг охиныг оруулахгүй байна гээд утсаар ярихад л ороод ирдэг. Тэдэнтэй байнга хамтарч ажилладаг Монголчууд олон байгаа.

-Монгол хүмүүс хэр үйлчлүүлдэг вэ?
-Үйлчлүүлнэ. Наймаачид, Замын-Үүдийнхэн гээд л. Тэдний зарим нь яагаад ингэж байгаа юм. Болохгүй гэх нь бий. Зарим нь цус бохирдуулсан янхан гэж харааж зүхнэ.

-Тэнд биеэ үнэлж байсан охид Монголдоо ирээд юу хийдэг вэ?
-Янз бүр л дээ. Хувийн бизнес эрхэлнэ, ТББ байгуулаад явж байна. Зарим нь дээр хэлсэнчлэн ах дүүгээрээ нийлээд монгол охидоо худалдаж байна. Гэхдээ сайхан амьдарч байгаа нь арай л олон байгаа байх. Би одоо гэр бүлтэй, хүү, охин хоёрын ээж болсон хэдий ч насан туршдаа түгших айдастай болсон. Нөхрийн минь танилуудад намайг таних хүн байх вий, хэн нэгэн намайг биеэ үнэлэгч гээд мэдчихвэл яана гэсэн түгшүүр одоо ч, хойшид ч байсаар л байна. Бид нэг насаараа айдастай амьдарна.

Саяхан миний ах надад чи 21 зовлон үүрч байгаа юм чинь нэгийг нь ч гэсэн би үүрье гээд дүү нарыг минь харж байгаа. Сэтгэлийн дэм өгсөн үгс намайг тайтгаруулдаг. Тэр үед ахдаа маш их баярласан. Одоо тусдаа байгаа болохоор дүү нараа яг хамтад нь зангидаж чадахгүй байна. Тэд маань том болж байгаа болохоор тэр бүр үгэнд орохгүй юм. Жаахан хэцүү байгаа ч болно байх аа.

-Одоо Эрээн хотод байгаа охидтой холбоотой байдаг уу?
-Холбоотой байдаг. Саяхан сургуулийн дүрэмт хувцастай хоёр охин очсон гэж ярьж байсан. Энэ нь нэг талаасаа манай гаалийн шалгалт хэр байгааг харуулж байгаа юм. Тэд хүний наймааны л золиос болж очиж байгаа шүү дээ. Бид тодруулахаар ажиллаж л байна. Тэр хоёр охин тэнд очоод хувцаслаж байгаа хувцсыг нь харахад Монголд бэлтгэгдээд очиж байгаа нь харагдаж байна гэсэн. Ихэнхдээ хүний наймаанд өртсөн хохирогч зохион байгуулалттай гэмт хэргийн золиос болж байгаа гэдгээ мэддэггүй. Бас цалин багатай ажил хийж байгаа бүсгүйчүүд найзынхаа олз болдог. Өөрөөр хэлбэл, ийм бага цалинтай ажил хийж байхаар тэнд очоод зөөгч, угаагч хийе гэсэн бодол төртөл тархийг нь угааж чаддаг. Тиймээс охид маань алдаа гаргаад энэ зам руу орчихоод байна.

-Танай байгууллагад ямар үйл ажиллагаа явуулдаг вэ. Охид хэр хандаж байна?
-Тэнд очоод хоёр жил өнгөрч байхад Нийслэлийн Улаан загалмай хорооноос ДОХ-ын хөтөлбөрийн шугамаар “Эрээний төсөл”-өөр хүмүүс очиж, тэнд биеэ үнэлдэг байсан охидтой уулзсан. Тэгээд тэнд байсан охидоос сайн дурын ажилтан бэлтгэж авсан. Би жил гаруй энэ ажлыг идэвхтэй хийж байсан болохоор надад энэ төрийн бус байгууллагыг байгуулж өгсөн гэж баярладаг.

Сүүлийн үед 16-17 насны залуу охид их ирдэг болсон. Бид охиддоо энэ замаасаа гар гэхээсээ илүү ёс суртахуун, эрүүл мэндийн сургалт зөвлөгөө өгдөг. Одоогоор 20 гаруй охин энэ замаасаа гарсан. Энэ чинь л бидний ажлын үр дүн болохоор баярлаж байна. Биеэ үнэлж буй охидын асуудал яригдахад хэвлэл мэдээллийнхэн өндөр үүрэгтэй байдаг. Нийтэд өгч байгаа мэдээлэл нь арай л өнгөцхөн байх шиг санагддаг. Дуулиан шуугиан болгох гээд л тэдний нүүр царайг ил тод гаргаж муу нэрийг тэдэнд өгдөг. Үнэндээ тэд яагаад энэ зам руу ороод байна вэ гэдгийн гол агууламжийг нь хөндөж гаргадаггүй. Тэдний ихэнх нь амьдралын төлөө тэмцэгч байдаг юм шүү дээ. Тэднийг нийтэд мэдээлж, ойр дотныхон нь мэдчихвэл ямар ч сонголт үлдээлгүй тэр зам руу нь түлхэж байгаа хэрэг. Энэ нь зөв зам, сайхан ажил биш гэлээ нэгэнт аав, ээж, найз нөхөд нь мэдчихвэл өөр замгүй л болно шүү дээ.

SOURCE: niigmiintoli.mn