Хөдөө сум руугаа тархаж амгалан сайхан амьдарцгаая залуусаа…

Хүмүүс минь сэтгэлийн хөөрлөөр Дарханд бүү нүүж ирээрэй. Ажил олдохгүй томруулсан л хөдөө юм байна. Юмны үнэ маш үнэтэй дэмий санагдлаа. Байр бараг хотоос ч үнэтэй. Тэрний оронд Төв аймаг, Налайх, Багануур, Багахангай, Борнуурыг хөгжүүлмээр юм байна. Зүгээр нэг гүүр шөнийн гэрэлд хууртаад иржээ мунхаг тэнэг би. Сагсуу хөнгөн, хийсвэр Азаад хууртаад иржээ.

Хүмүүсийнх нь амьдрал, худалдан авах чадвар маш муу. Ер нь тэгээд Монгол хүмүүсийн амьдрал цаг минутаар муудаж байна даа. Гадуур бүр хөдөөний хүмүүсээр дүүрэн, харилцаа хандлага маш муу Ховд аймгаас онцгүй санагдлаа. Хуучин үндсэн Дарханы соёлтой залуус нь гадаадад амьдарч, Увс Ховд Завхан Сэлэнгийн хүмүүсээр дүүрчээ. Ажилгүй 2 жил боллоо. Одоо Хөвсгөл аймгийн Хатгал руу нүүхээр төлөвлөж байна.

Та бүхэн нүүвэл дагаад нүүгээрэй. Сайхан нутаг шүү. Ер нь суманд амьдарвал зүгээр санагдлаа. Эрүүл хүнс хүүхдүүд байгальтай ойр, ажил хийж сураад, утаснаас хол. Маш их бодож байгаад шийдлээ. Залуусаа сумандаа тарж сайхан амьдарцгаая. Одоо хөгжил гэж өөрсдийгөө хуурч биеэ нөөж, хэвтэж залхуурч архи дарс барны харанхуй мананд хэвтэж өөрийгөө хуурч амьдрахаа больцгооё. Бидний энэ бөөгнөрсөн эрч хүчгүй, ажилгүй залхуу болгож байгаа энэ амьдрал биднийг мөхөлд хүргэнэ шүү. Тиймээс сумандаа хашаанд ногоо хүнс тарьж, үхэр малаа сааж амьдарцгаая. Ядаж хүүхдүүд ажил хийж сурч, бүтээлчээр цаашдаа амьдрах болноо. Тиймээс Дарханаас нүүцгээеэ…

Одоо хүүхдүүдийг мат, бүжиг, англи хэл, шатар гэж сургахаас илүү, амьдралд ойр бодитоор ахуйд суралцуулах цаг иржээ. Охид сайхан хоол унд хийж юм оёдог, гэрээ сайхан цэвэрлэж үхэр малтай ойр, хөвгүүд мал гаргаж, түлээ модоо бэлдэж ногоо хүнсээ тарьдаг, сандал ширээгээ өөрөө хийдэг ажилсаг хөдөлмөрч, юмаар юм хийдэг бодит ахуйд сургах хэрэгтэй байна. Энэ одооны бидний амьдрал бол хөөсөрсөн хэзээд ч унахад бэлэн худал аргацайсан баталгаагүй амьдрал шүү. Тиймээс дор бүрнээ нэгийг бодож залуус бид ирээдүйгээ бодож өөрийгөө дайчилж залхуурахгүй хөдөлмөрт шамдан үр хүүхэддээ үлгэр дуурайлалтай зөв сайхан үнэн амьдарцгаая. Яг одооноос эхлэн гял цал гэрэлтэй хөнгөн хийсвэр зүйлд хууртахгүй хөдөө сум руугаа тархаж амгалан сайхан амьдарцгаая залуусаа…