Архиа бага ууж , айргаа тааваар уу!

Архичин

Сайн байцгаана уу. Миний бичих гэж буй зүйл бол хайр дурлал, араар тавилт энэ тэр биш нөгөө улиг болсон архины тухай юм. Би Эрдэнэчимэг гишүүний өргөн барьсан хуулийн төслийг дэмжиж байгаа. Дам сонсохнээ зарим хүмүүч уг хуулийг эсэргүүцэж буй сурагтай. Монгол улс архин далайд ямар гүн живснийг хар л даа. Өнөөдөр гудамжаар 5 алхаал нэг хөсрий архичин хоргоож, юм асууж тайван явуулахгүй юм. Гудамжаар эхнэртэйгээ сайхан хөтлөлцөөд ч алхаж болохгүй болж дээ.

За тэр баар сав эд нарт бол бүүр эх зах алдаа биздээ. 10-н жилийн жаахан охидууд,  оютнууд, хөдөөний дээлтэй хүн, тохьтой ах эгч нар нар гээд уудаггүй хүн алгаа. Их сургуульдаа онц сурдаг байсан ангийн дарга маань хүртэл бөбөчин болчихсон явж байх юм. Албан байгууллага гэж сайхан зангиатай архичид байна. Төрсөн өдөр, баяр гаргаахгүй.

Сүүлийн үед хүүхнүүд маань ч бас сайн цөлдөг болж дээ. 3  хүрэхгүй сая хүнтэй улсад хэдэн зуун архи спиртны үйлдвэр хэрэггүй. Энэ олон 8 нэрийн дэлгүүр ч хэрэггүй. Гадаадад зөвхөн томоохон, зөвшөөрөлтэй супермаркетаар архи зардаг туршлагыг нэвтрүүлэх хэрэгтэй. 8 нэрийн дэлгүүрт зөвхөн пиво, вино зардаг байх тухай гишүүний хууль зүгээр санагдсан. Япон, Солонгосчууд уудаггүй биш уудаг, Монголчуудаас ч их уудаг байх. Тэхдээ тэд хэзээ ч 20-иос дээш градустай архи ууддаггүй учраас элэгний өвчнөөр өвдөх нь ховор, дундаж наслалт 80 хүрнэ. Ууж идэх соёл тэдэнд бас байнаа байна…

Өнөөдөр архины улмаас хэчнээн гэр бүл салж, хэдэн хүний амь хохирч, хэчнээн гэмт хэрэг үйлдэгдэж, тахир дутуу болж байгааг тоочих нь илүүц биз. Аавыгаа эрүүл ирээсэй гээд залбирч суугаа бяцхан хүүхдүүд. Хүүгээ эрүүл ирээсэй гээд аяга хоолоо дахин дахин халааж суугаа настай ээж, ээжийгээ эрхтэн ирээсэй гээд цонхоор бүлтийтэл харсан чигээрээ унтаад өгдөг жаалууд зөндөө бий. Халтуур хийгээд гэртээ ганц талх аваад орохын оронд архи гудраад явдаг арчаагүй  залуу ч хааяагүй бий. Монголчууд Чингисын удам гээд цээжээ дэлдээд архиндаа согтуурч суухаа болих цаг иржээ…

Айлд очихдоо архи биш сайхан хонины гуя аваад оч. Айлдаа ч хэрэгтэй, өөрсдөө ч сайхан хоол хийгээд идчихнэ. Солонгос залуусыг хүүхэн шиг гээл шоолоод байдаг. Үнэндээ тэр хүүхнүүд шиг залуучууд нь ядаж л найз бүсгүйгээ 48 цаг зодоод алчихгүй л байх. Архи ууж ар гэртээ агсам тавьж, авгай хүүхдээ зодохгүй л байх шүү…

Солонгосчуудаас хөдөлмөрч, эмэгтэй хүнийг хүндэтгэдэг сайн талыг нь дуурайх хэрэгтэй. Монгол залуус ийм архидаад дэлхийд №1-т ороод байвал ч нөгөө жинхэнэ гологдоно гэдэг нь болно шүү. Гадаад залуустаа эр нөхрийнхөө байр суурийг тавьж өгөх цаг ирэх вий…

20 Comments

  1. ariuk says:

    ЗАЙК НЭГЭН ЗҮЙЛ БАЙНА. 90 ОНЫ ҮЕД АРХИ ГЭЖ ИДЭЭ ОЛДОХОО БОЛЬСОН ҮЕД АРХИЧИН ГЭДЭГ НЭР ОРЖ ИРСЭНИЙГ МЭДЭХ ҮҮ. ЭНЭ ҮЕД Л ХҮМҮҮС АРХИ ГЭДЭГ ХОВРЫН БАРААГ ИХЭЭР ХЭРЭГЛЭХ БОЛСОН ЮМ. ДЭЛГҮҮРТ АРХИ БАЙХГҮЙ ЗӨВХӨН САРД 1 УДАА ДЭЛГҮҮРТ ИРНЭ 1 АЙЛД АМ БҮЛЭЭС ХАМААРЧ 2 ШИЛ ХҮРТЛЭХ АРХИ ӨГНӨ. ЭНЭ ҮЕЭС Л АРХИ МООДОНД ОРСОН ЮМ. ЭНЭ ХҮНД ҮЕИЙГ ТУУЛЖ ГАРАХ ГЭЖ ЯАЖ ЗОВСОНЫГ БИДНИЙ МИНИЙ НАСНЫ ОДОО 40 ГАРСАН ЗАЛУУС БҮГД САНАЖ БАЙГАА. АРХИ ГЭДЭГ ИДЭЭНИЙ ДЭЭЖ ЭНЭ ҮЕЭС УНДАА БОЛЖ ХУВИРСАН. ДАРАА НЬ ХОВРИЙН БАРАА МААНЬ ШУУД Л ГЭРТ ОРООД ИРСЭН. ГЭХДЭЭ ХОР БОЛООД. ХИЧНЭЭН ОЛОН ЗАЛУУС ЭНЭ ГАЙТАА ИДЭЭНЭЭС БОЛЖ ХОРВООГ ОРХИСОН, ХИЧНЭЭН ОЛОН ГЭР БҮЛ САЛЖ САРИНАЖ БАЙСАН, ХИЧНЭЭН ОЛОН ЗАЛУУС ТАХИР ТУТУУ БОЛСОН МЭДЭХҮҮ. ОДОО Л БҮХЭЛ БҮТЭН 25 ЖИЛИЙН ДАРАА ХҮМҮҮС АРХИ ШҮТХЭЭ БОЛИЖ ЭХЛЭЖ БАЙГАА ЭНЭ ҮЕД ХОРИЧИХВОЛ ДАХИАД Л ХОВРИЙН БАРАА БОЛНО. ХОВРИЙН БАРАА МААНЬ ХОР БОЛНО. ИЙМЭЭС ОЛОН ТАЛААС НЬ МАШ ИХ БОДОЖ БАЙЖ ХУУЛЬ ЭНЭ ТЭР ГАРГАХ ХЭРЭГТЭЙ. ҮҮНЭЭС БОЛООД ДАЛД БИЗНЕС ДАЛД ХОР ИХ ГАРАХ БОЛНО. ТҮҮХ БОЛ ГАШУУН Ч ГЭСЭН ТҮҮХ ШҮҮ ДЭЭ. АНУ-Д 1930 ААД ОНД АРХНИЙ ХУУРАЙ ХУУЛЬ ГЭЖ ГАРСАН. ЭНЭ АНУ-Г СҮЙРҮҮЛЧИХЭЭ ШАХСАН ЮМ ШҮҮ. ЦАГДАА ШҮҮХ ГЭЭД Л АРХИ ХУУЛЬ БУСААР ОРУУЛЖ ИРЭХ БИЗНЕСТ ЭРХ МЭДЭЛТЭЙ БОЛГОН ОРОЛЦСОН БАЙДАГ. ЭНЭ ҮЕД Л ТЭР МАФИ ГЭДЭГ ЧИНЬ ЦЭЦЭГЛЭН ХӨГЖСӨН ЮМ. ОДОО ҮЕД АРХНИЙ ЗӨВ ХЭРЭГЛЭЭГ ЗАЛУУСТ ОЙЛГУУЛАХ АЖИЛ Л ИХ ХИЙХ ХЭРЭГТЭЙ БАЙХ. ХҮН ЕР НЬ ХОРИСОН ЦАГДСАН ЮМАНД ИХ ДУРТАЙ БАЙДАГ. ЖИШЭЭ ХЭЛХЭД МАНАЙ ХҮҮ ОДОО 20 ТОЙ БИ ХҮҮДЭЭ АРХИ МУУ МУУХАЙ ЭНЭ ТЭР ГЭЖ ЮУ Ч ХЭЛДЭГГҮЙ ДЭЭРЭЭС НЬ МАНАЙ ХӨРГӨГЧИНД АРХИ 3-4 ШИЛ ТӨРЛӨӨРӨӨ БАЙЖИЛ БАЙДАГ. УЧИР НЬ ШИНЭ ЖИЛ ЦАГААН САР ЭНЭ ТЭРЭЭР ЗАДАЛСАН АРХИ БАЙЖ БАЙГААД ДАРАА ЖИЛ БОЛОХООР НЬ ХАЯЧИХДАГ. ТЭГХЭЭР ХҮҮ МААНЬ ЛАВ ХИЧНЭЭН ОРОЙ ИРСЭН Ч АРХИ ҮНЭРТҮҮЛЖ ИРДЭГГҮЙ. ТЭГХЭЭР ЗӨВ ХЭРЭГЛЭЭГ ХЭВШҮҮЛЭХ Л ХАМГИЙН  ЗӨВ АРГА. БИ Ч ЗАЛУУДАА ИХ УУДАГ БАЙСАН. ЭХНЭР БИД 2 ТУСДАА ГАРСАНЫ ДАРАА ЭХНЭР ХӨРГӨГЧИНД НЭЛЭЭН ОЛОН АРХИ ХИЙГЭЭД ТАВЬЧИХСАН. ЭХЛЭЭД ГАЙХАЖ БАЙГААД Л УУДАГ БАЙСАН ТЭГСЭН УУЧИХААР АВААД Л ТАВЬЧИХДАГ. ТЭГХЭЭР БАЙНГА БАЙДАГ АРХИЙГ УУХ СОНИРХОЛ БАЙХГҮЙ БОЛЧИХДОГ ЮМ БИЛЭЭ.

  2. MglausCom says:

    Arhinii bizneseer bosson ulsuudiin erh ashgaas bolj ard tumen hohirool yavaal bhyma teel az jargalaasaa humsluulchaad unen hulcengui doroi bgan shw

  3. arhi sabnaasaa busdiin diildeg says:

    хууль гаргасан дээр шүү архинаас болж өнөөдөр ямар олон хүн зовж байна аймаар

  4. sdd says:

    gargasan n zuw uu, ene ueiinhen zasrah n ungursun baij magadagui, ene huuli garsnaar hoich  e n yadaj arhinaas hol baina

  5. 0000 says:

    xuts sda

  6. onon says:

    https://www.youtube.com/watch?v=JWk89m6Rd5Q eniig bas uzeerei ehneruud nuhruud bugd l 

  7. tika says:

    arhinii huil garaad uurchlugduhgyi,ynene ulam usuud daivar byteegdehyynii yne ulam usnu.ulam hortoi hyamd arhi ihesne.olon hyn olnooroo hordno.nuutsaar arhi zarah ajillagaa tsetsegleh bolno.totalitar niigmiin bodloguudiig avch heregjyylvel ulam l uharna.arhi uuh setgelgeene baisan tsagt haanaas ch avaad uuna.tusgai delgyyrt todorhoi tsagaar zarval monopol maygt shiljij arhinii yne usuj yildverlegchid ihesne.arhind durlagchid tusgai tsagtaa amjij avah gej olnooroo oocherloj iheer nuutslun ger orondoo sogtuurch ger orondoo yr hyyhed undur nastnuudaa yimyylj emh zambaraagyitel nemegdene.ene olon togtool shiidveryydiin eyreg surug taluudiig sain anhaarch todorhoi oilgolttoi medlegtei boloh heregtei baina olnooroo.uls eh orond tsaashlaad delhii dahind yu bolj yu urnuj baigaag ogt sonirhohgyi korea kino,tsengeent nevtrryylgeer l tsagaa nuhtsuusun ailuud olohino.usuj baigaa yr hyyheddee soeol hymyyjliin tuluvshul medleg olgoh bid byhen olonhioroo iimerhyy.gyidee oroidoo medee yzchihmeer.

  8. э says:

    архины эсрэг хуулийг дэмжиж байна. Тамхины эсрэг хууль гархад би тамхинаас гарч чадсан. үүн шиг архины эсрэг хууль гархад олон хүн архинаас гарж, арихийг зохистой хэрэглэж сурнааа.

  9. Er hun says:

    Энэнд буруу юм нээх алгөө……Манай нэг танил байна. …нэлээн уудаг.. цалин ч сайн авдаг……… сардаа 1000 доллар гаргаж авна…….. даанч тэр мөнгөө юм болгосон удаагүй………. хуримтлал ч байхгүй……. эхнэр хүүхэдтэйгаа айлын хашаанд толгой хоргодож байна…………..хэчнээн үглэж, ятгаад, тоохоо больсон……. хүний үг ч авахаа больсон ……….эхнэр нь зайлууул дөнгөж 26 тай гэхэд 56 тай авгай шиг болсон доо……эрүүл ирэх өдөр ховор, хамгийн эртдээ 12 гэж ирдэг гэж байсан…….. ганц эрүүл ирсэн өдөр нь гарч кино ший үзье гэхээр нөгөөх нь мөнгөгүй,……..ийм л байна даа… хүний жаахан охиныг жаргаана гээж авч суучаад талхилж байгаа эрсийг одоо яах вэ……….зодож нүдэхгүй ч тэр айлын хүмүүст нүдэнд нь аз жаргал, ирээдүйн хүсэл тэмүүлэл, зорилго харагдахгүй байна.

  10. tika says:

    ingej yglej baihaar uurtuu busdad heregtei zyilsiig yaj iheer hiih tuhai bodoj tolgoigoo gashilgasan deer.neeh l buhimdsan hyn.ene niigemd buhimdaagyi hen baigaan.ub iihan talna surna amidarna.batalgaatai hooltoi.agaarna tsever niigemne buhimdalgyi.hyyhedne ideh chiher jimsne batalgaatai gazar sanaa amar baih mine geed yavtsgaachdag.odoo tegeed huduu oron nutagt ajulgyidel ihtei.hyyhedne surguild oroh nasna bolohoor ailuurna ub ruu ursgaltai bolchihson.hotoor neg ulaan hatsartai gartsgyi gazraar ulaan gerleer belchsen.sheesee hyreheer durtai gazraa sheechdeg.idej uusan hogoo gazar ruu shuud haychdag bairand orson bol tsonhooroo gargaad haychdag.hotjoogyi hotiin soeold surah boloochgyi ulsuud buunduu amidartsgaaj bainshd.huduunuus irsen seheeten 70 gartsan ub t 40uud jil amidartsan hyn hotjoogyi hotiin soeold suraltsaagyi yag huuchnaaraa aygaa tostoino zuuraad.hogoo hogiin sav hyrehgyi yleehed uragdah ungasan uutand hiigeed terne ortsoorno neg zadraad baij baina.dyrs helberne l hotjood uur bilood baihaas dotood soeol eos zyidee anhaarch medehgyi baigaa yum.ene ye 10,20 jiliin daraach hesegtee arilahgyi baihoo.ene harin bidnii hyyhdiin yed hymyysne arai uur setgehyitei.hot tsaraitai bydyyleg uls soeold surahaar uhamsarna uurchlugduhuur manai hot manai uls saihan bolno geed hyleegeed shyymjleed ch nemergyi soeoliin huvisgal geech yumiig urnyylehgyi l bol buhimdaad nemergyi.uuruu hyyhdee l tiim bolgochiholgyi tus byrdee hicheesen deer ehnii alham.ehnii eeljind

  11. tika says:

    gadaadaas dunguj ireed culture shockondoo baigaa zaluu bichjee.niigem buhimdaj yhmeer baigaana ynen.arhi tamhinii hereglee zambaraagyine ch ynen.gehdee arhind durlaj pub sav hesej naiz nuhudteiguu uulzalddag hymyys ihenhne bolisoon.arhi uuj amidardag.arhi uuhgyi amidardag hymyys yalgaraad holdood 2tiishee yavaad udaj bainshd.ernu dundaj amidraltai uls tegj ih uudaggyi.alkahol toohoo bolisonono olonhi baih.uudag iddeg tamhi guidag tatdag uls horvoo delhiin haana ch baigaa.gantsahan mongol bish.amidrald heregjihed hetsy bodit baidal.suir.yaj hergjih nuhtsul byrdyylehee ch bodoltsolgyi 10jiliin hyyhed shig romantik yum huil bolchihoor taj heregjih yum.turiin zohion baiguulalt niigem udirdlaguudiin hovdog shunahai eh oronch bus.jyjiglemtgii.setgelgyi.olon uudgyi yil hereg hychin zyilyydees niigmiin buhimdal.ard irgdediin yaduural.zarim negiihne arhidalt sederch baigaam.setgelgyi uls turchid yu bolgodgiig ene niigmeesee harj bolno.ushuu uhaantai meriilttei sereglen baih baij dee tegsen bol odoonii turd garch baigaa ulsad gomdolgyi adilhan yzeltseed ene burangui zyilsiin tuluu temtseed yavj baihgyi yu gej boddiishd.buhimdal chine mass ruu chigleed baina massiig hudulgugch hychin yamar baigaag sain harj ajiglaj sonirhoj baij buhimdliinhaa chigleliig ol.yag yanshaa avgai shig ingej vyglej

  12. ganaa says:

    ystoi vnen zvil bichjee. zaluchud maani arhinaas tatgalzmaar l yum. tvvniig uula gd negch saihan zvil bhgbi shv de.  svvliin vyd ohid hvvhnvvd arai l ih tamih tataj arhi uuh yum. eej shige shn hool hj chadkv bj aawasa ilv arhi uuh yum kk

  13. er hun says:

    arhitai bish arhichintai temtseh ni zuv shuu de. Ternees bish delguurt arhi baigaad bgaa bolohoor uugaad bgaa yum bsih. niigem ni uuruu mash ih buhimdaltai eruul bus, humuusiinh ni uhamsar muu bgaagaas bolj bgaa yum. Ternees delguuruuded arhi zarahiig boliullaa ch huuli busaar shagiin arhinii naimaa orond garaal irne. arhi uudag humuus delguurt zaruulahaa boliloo geed arhi uuhaa bolino gej bodoj bna uu. 100 jiliin umnu amerik iim arga hemjee avaad tatvaraa tuluud zuvshuuruluu avaad chanariin batalgaatai arhi zardag baisan gazaruudaa haanguud orond ni huuli bus chanariin batalgaagui arhinii naimaa tsetseglej ulmaar arhinii erelt ehregtsee ogtsom nemegdej zuvhun arhi tamhinii business hiideg tom tom maffiin suljee hurtel uusej mash ih surug ur dagvar garsan. ergeed arhi tamhinii hudaldaagaa chuluulj baij ene baidlaas garsan shuu de. Hydataas em avchirch savlaad zardag neg naimaachin shaamii eruutei huduunii huuhen yugaa medeh ve de zailuul.

  14. Zaluu says:

    Horiod zasardaggui yumaa. Harin tohiruulj hereglej l surgah heregtei. Horiod amjiltand hursen tuuh baihgui tegeed ch erdenechimeg gishuun ooroo arhinii uildvertei gee bizdee. Manaihan oorsdoo l arhichdiig toruuldeg ajil amidralaa aldaad arhi uugaad baihad n aav erj ah duu nar n gertee honuulaad hoolloj huvtsaslasaar baigaad naiguu arhichin bolchdog. Gadniihn bol shuud gertee oruulahgui dontoj ehelsen hund tuslah hench baihgui uchraas tuslamjiin sain duriun baiguullagiib hool esvel guilga guih l hereg garna. Tegeed ihenh n oorsdiigoo tataad avchihna. Gemt heregten esvel ossin orchin n mash muu humuus l yorohniidio zasal avahgui baih tal bii. Manaid bol esregeeree ali gaigui gesnuud n arhind jivdeg aav eej ah duugiinhee buynaar

  15. Bbb says:

    Arhi amidraliin daisan. Unen ug shuu.

  16. roxy says:

    uneheer unen ene buhniig neg huulitai bolgood soyoltoi bolgood neg tiishni shiideh tsag irseen zaluuchduud usvur nasniihan za yroni buhl humuus arhind dontoh booj ulaml gazar avaad .yaahv uhaanti humuus bainaa .muu muuhai yum bolohoor zaluuchuud dagaj duuraihdaa sain yum baij tre arhinaas gartsan uhaanati humuusiiig haraad duuraij boldoggui  yum.neere arhi hzeech sain yumand hurgeddeggui arhi dandaa har murtei baidag arhi uusanl bol dev nugel dagaj zaavl muu muuhaitai nuur uchruuldag tiimees tur zasgaas eniigee anhaarldaa avbal usl oron hugjihni oilgomjtoi hatuu bas uhaalag baiya

  17. saihan says:

    unen shuu odoo boltol manai nohor arhia gudraad yawj bna ar geriinhen ur huuhed ni yaj huleej shanaldag zowdog odor bolgon onoodor uuh bolow uu gej aisaar zalhaj bna gutarch bna 

  18. tseee says:

    ta tun giyarhai hun yum mash zov zuiliig oilgomjtoi bichij, arhi tamhi geh met olon muu zurshlaas hol baitsgaaj, ur huuhde saihan humuujuulj eh orondoo saihan hoich uyiig uldeetsgeey,

  19. Бат says:

    Маааш зев

  20. Onon says:

    Yunii umnu ene niitleliig bichsen hund bayarlaj bna. Arhi tamhind hunii bied heregtei sain gesen neg ch yum bhgui. Bi emegtei barag 10 jiliin turshid ene 2 horiig hetruulen heregledeg baisan. Odoo suuliin 2 jil aliin ch ogt hereglesengui. Eruul saruul uhaantai eruul bietei amidrah uneheer az jargal baidag yum bna. Urid n yamar teneg bsan yagaad uuriiguu hairlaj bgaaguie bodohoor haramsdag. Gehdee bi uuriinhuu muu zurshiliig yalj chadsandaa baharhdag. Zaluusaa bid nart iluu ih bolomj urgelj baidag shu. 

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.