Гахайн толбо буюу сифилис (тэмбүү)

Сифилис (люэс)-ийг анх МЭӨ 2600 онд хятадын эмч Сянь Жи дүрслэн бичжээ. Шинж тэмдгүүдийн тодорхой жагсаалт болон эмчилгээний аргуудын талаар Энэтхэг-Түвдийн “Жүд-ши” хэмээх сударт (ойролцоогоор МЭӨ2000 он) бичсэн байдаг.

Энэ өвчний орчин үеийн нэрийг 1530 онд Италийн Падуа хотын их сургуулийн профессор, эмч, яруу найрагч, Жироламо Фракастро (1483-1 553) өгчээ. Түүний “Сифилис буюу Галлийн өвчний тухай” хэмээх бүтээлд газар дэлхийн хаадууд, бурхнаас илүү гэж нотолдог байсан Сифил хэмээгч гахай хариулагчийн түүхийг бичсэн байдаг. Түүний энэхүү шазруун үгний төлөө тэнгэрийн бурхад хөөрхийг сифилис хэмээх шинэ өвчнөөр шагнажээ. Грекээр SuS-гахай, philos-хайр дурлал, нөхөрлөл гэсэн үг бөгөөд бас suflos-гэдэг нь толбо суулгах, татанхай болгох гэсэн үг аж.

Сифилийн өдөөгчийг анх 1905 онд германы Фриц Шаудин, Эрих Гофман хэмээх эмч нар олж, дүрслэн бичжээ. Тэр цагаас хойш үүнийг Шаудин-Гофмоны цонхигор спирохета гэж нэрлэх болсон байна. Цонхигор гэдэг нь микробиологит ашигладаг будганд маш муу өнгө ордог, харин спирохета гэдэг нь спираль маягаар мушгирч байдгаас тэр ажээ.

Халдвар нь бэлгийн замаар болон халдвартай хүнээс бохирдсон зүйлүүдээр (халбага, аяга, соруул, шүдний сойз г.м.) дамжина. Эрчүүд нь эмэгтэйчүүдээс 2-4 дахин олон удаа өвчилнө.

Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллагын мэдээгээр сифилисийг өдөөгч-цонхигор спирохетээр жил бүр 50 сая хүн халдварладаг ажээ. Оросод гэхэд л сүүлийн 10 жилд сифилисээр өвчлөгсдийн тоо бараг 50 дахин өсч эдүгээ жил бүр 375 мянган өвчтөнөөр нэмэгддэг гэнэ.

Сифилисийн эмчилгээ тун ярвигтай бөгөөд олон тооны лабораторийн шинжилгээ шаардах ба зөвхөн эмчийн хяналтан дор л эмчилгээ хийгдэнэ.

Түгээмэл илрэл нь бэлэг эрхтэн дээр өвдөлт хөндүүргүй яр гарах ба цаашлаад бүх биеэр загатнуургүй, өвчингүй тууралт гарна. Хэдэн жилийн дараа хамар цөмрөх, чихийг сүйтгэх яр болон хувирна.

Түгээмэл бус илрэлүүд

Сифилис бол агуу хамелеон юм. Сифилисийн дуурайж өвддөггүй нэг ч өвчин байхгүй… Дэлхийн статистикаас үзэхэд сифилисийн тал хувийг өөр өвчинтэй андууран буруу оношлодог байна. Сифилис нь яг ханиад шиг, эсвэл хоолойн хөвчний сөөлт, тархи, зүрх, элэг, ходоод, бөөрний болон шээсний сүвний үрэвсэл маягаар явагдана. Сифилис нь хүнийг сохор, дүлий болгож, хэлгүй, мартамхай болгох чадалтайгаас гадна цусны даралт, харшлын өвчин, татаж унах, хий юм үзэх, сонсох байдалд хүргэдэг байна. Тэр ч бүү хэл эвэр ургах, батга гарах, шүдний гажилт, халзрал. мэтийн гэмгүй үзэгдлүүд ч сифилисийн шинж тэмдэг байж болно. Үүний хамт сифилисийн өвчлөл ямар шинж тэмдэггүйгээр хэдэн жилээр ч үргэлжилж, харин гэнэтхэн ердөө хоёр долоо хоногийн дотор хүнийг амьд хүүр болгож чаддаг байна. Эмнэлгийн практикаас: -Миний нэг өвчтөн 18 настай бүсгүйд эмч ангина гэсэн онош тавьсан ба (тэрээр халуурч, хоолой нь бага зэрэг өвдөж байжээ) дараа сахуу байж болзошгүй гэжээ. Эмчилгээ тус болсонгүй, тунгалгийнх нь зангилаанууд томорч ЛОР-ын эмч түүнийг хавдарт үзүүлэхээр явуулсан байна. Азаар хорт хавдар илэрсэнгүй. Эцэст нь, өвчин эхлээд хоёр долоо хоносны дараа ээлжит цусны шинжилгээний хариу иртэл… сифилис! байх нь тэр. Бүсгүй техникумынхаа багштай аман секс хийдэг байснаа хүлээсэн байна.

Найман настай Лена охиныг эцэг нь хойд туйлаас ирэхдээ авчирч өгсөн далайн морины ясаар хийсэн сам халдварлуулжээ. Энэ самыг худалдаж авахаас өмнө хэн нэг нь түүгээр үсээ самнасан бололтой… Эмч нар саманд нь шинжилгээ хийхэд тэнд нь спирокетууд байсан нь илэрчээ. Харин охины толгойн буржгар үсэн дор нь сифилисийн түгээмэл яр гарсан байна. Эмчилгээ нэлээд хэдэн cap үргэлжилжээ.

Угаагч бүсгүй хатгуулжээ

Aрьс өнгөннй өвчний сурах бичгүүдэд сифилисийн илрэлийн хачирхалтай тохиолдпуудын тухай бичсэн байдаг. Хувьсгалын өмнөх Орос оронд нэгэн залуу угаагч бүсгүйн (тэрээр онгон байжээ) өсгий дээр яр гарснаар өвчин эхэлжээ. Семинарын нэгэн сурагч түүнд түргэн хугацаанд угааж өгөхийг хүсэн хувцсаа өгсөн байна. Угаалгын газар нь халуун, чийгтэй байсан болохоор бүсгүй гутал өмссөнгүй. Халуу дүүгсэн нүцгэн хөлөөрөө бүсгүй буланд байсан семинарын сурагчийн хувцсан дээр санаандгүй гишгэчихжээ. Сифилисийн ялгаруулалтаас гарч хувцсанд цацагдсан байсан трипонемүүд угаагч бүсгүйн өсгийний арьсны завсраар орчихсон байсан аж.

Хаантнаас авсан хонзон

Францын хаан I Франциск (1494-1547) сифилисээр үхжээ. Задлан шинжилгээний протоколоос үзэхэд түүний дотор эрхтнүүд нь өмхийрсэн, хоолой , уушиг, ходоод нь ярaaр бүрхэгдсэн, бэлэг эрхтэн дээр нь сифилисийн илэрхий яр байсан” ажээ.

Судлаач Медрегийн дэвшүүлсэн санааг түүхчид баримталдаг. Үүний дагуу бол өмгөөлөгч Жан Ферон өөрийнхөө эхнэрийн хууран Мэхлэлтэнд цөхрөнгөө барсан бөгөөд эхнэрийнх нь нууц амраг нь I Франциск хаан байжээ. Тэгээд өөрийнх нь нэр төрийг гутааж байгаа хүнээс өшөөгөө хатуу ширүүн авахаар шийдсэн байна. Тэрээр яр тэмбүүтэй янхан хүүхэн олоод түүнээс сифилисийн халдвар авч, дараа нь эхнэртээ халдаагаад, эхнэр нь хаантанд халдаасан байжээ.