Гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдэгчдийн 97 хувь эрчүүд байна

Олон Улсын эрх зүйн хөгжлийн байгууллагаас хэрэгжүүлж байгаа “Монгол улсад гэр бүлийн хүчирхийллийн эсрэг тэмцэхэд хууль зүйн салбарын чадавх, уялдаа холбоог бэхжүүлэх” төсөл, хөтөлбөрт прокурорын байгууллагаас төлөөлөн 7 прокурор хамрагдсан юм. Уг төсөл нь 2016 оны 02 дугаар сараас эхлэн хэрэгжиж эхэлсэн ба энэ хугацаанд сургалтын хөтөлбөр боловсруулж гарын авлага материал гарган сургагч багш нарыг бэлтгэсэн бөгөөд сургагч багш нар өөрсдийн боловсруулан бэлтгэсэн хөтөлбөр, гарын авлагын дагуу 2016 оны 10 дугаар сарын 10-наас 11 дүгээр сарын 03-н хүртэл хугацаанд нийт 250 прокурор, шүүгч, хэрэг бүртгэгч, мөрдөн байцаагч, шийдвэр гүйцэтгэгч нарыг хамруулсан сургалтыг зохион байгуулсан.

Нийгэмд хурцаар хөндөгдөж байгаа асуудал болох Гэр бүлийн хүчирхийллийн талаарх төсөлд хамрагдаж сургагч багшаар бэлтгэгдсэн Хан-Уул дүүргийн прокурорын газрын хяналтын прокурор Т.Жаргалсайхантай тухайн сэдвийн хүрээнд хийсэн ярилцлагыг хүргэж байна.

“Монгол Улсад гэр бүлийн хүчирхийллийн эсрэг тэмцэхэд хууль зүйн салбарын чадавх, уялдаа холбоог бэхжүүлэх” төслийн талаар сонирхуулаач, төслийн онцлог юу байв?

Энэ төсөл нь зорилгын хувьд Монгол Улсад гэр бүлийн хүчирхийллийн эсрэг тэмцэхэд хууль зүйн салбарын чадавх, уялдаа холбоог бэхжүүлэхэд гол асуудлаа чиглүүлж байгаа юм. Энэ төрлийн гэмт хэргийн гомдол, мэдээллийг хүлээн авах үеэс эхлээд хэрэг бүртгэх, мөрдөн байцаах ажиллагаа, шүүх хурлын үед яллах ажиллагаа хүртэл ямар арга хэмжээг авч хэрэгжүүлэх, нотлох баримтыг хэрхэн цуглуулж, үнэлэх зэрэг асуудлыг тодорхой болгож байгаагаараа онцлогтой.

Прокурорын байгууллагыг төлөөлөлөг уг төслийн сургагч багшийн сургалтанд хамрагдсаны хувьд олж авсан мэдлэг, мэдээллээ хяналтын ажилдаа хэрхэн ашиглан, хэрэгжүүлж байна?

Улсын Ерөнхий прокурорын газраас ирүүлсэн чиглэлийн дагуу Дүүргийн прокурорын тушаалаар гэр бүлийн хүчирхийллийн улмаас үйлдэгдсэн хэргийг хянахаар томилогдон ажиллаж байна.

Ингэхдээ гэр бүлийн хүчирхийллийн нөхцөл байдалд судалгаа, үнэлгээ дүгнэлт хийх арга барилд суралцсан байдалдаа түшиглэж, Хан-уул дүүргийн хэмжээнд Гэр бүлийн хүчирхийллээс шалтгаалан үйлдэгдсэн Эрүүгийн хуулийн 99 дүгээр зүйлийн 99.1 дэх хэсэг буюу Бусдын бие махбодид хөнгөн гэмтэл санаатай учруулсан гэмт хэргийн шалтгаан нөхцлийг 2015, 2016 оны 08 дугаар сарын байдлаар судлаж, Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хуулийн хэрэгжилтийн байдал, дүүргийн аль хороонд тухайн төрлийн гэмт хэрэг зонхилон гарч байгаа зэргийг нэгтгэн энэ төрлийн гэмт хэрэг гарч байгаа шалтгаан нөхцөлд дүгнэлт хийлээ.

Дүүргийн Цагдаагийн хэлтэс болон байгууллагын цахим бүртгэлд бүртгэгдсэн Гэр бүлийн хүчирхийлэлттэй холбоотой гэмт хэрэг түүний шийдвэрлэлтийн тоон мэдээг он тус бүрээр нь авч үзвэл 2015 онд нийт 127 хэрэг үйлдэгдэн гарснаас 7 хэргийг шүүхэд шилжүүлж, 120 хэргийг хэрэгсэхгүй болгон шийдвэрлэжээ.

Харин 2016 оны 08 дугаар сарын байдлаар нийт 87 хэрэг үйлдэгдэн гарснаас 2 хэргийн шүүхэд шилжүүлж, 77 хэргийг хэрэгсэхгүй болгож, 1 хэргийг түдгэлзүүлж, ажиллагаанд 7 хэрэг байна. Үүнийг өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад 40 хэрэг буюу 54 хувиар нэмэгдсэн байгаа юм.

Судалгаагаар тогтоогдсон нөхцөл байдлуудын талаар тодруулаач…

Судалгаагаар ХУД-ийн нутаг дэвсгэрт 2015, 2016 онд гэр бүлийн хүчирхийллийн улмаас үйлдэгдсэн ЭХ-ийн 99 дүгээр зүйлийн 1-д заасан гэмт хэргийг үйлдсэн этгээдийн 97 хувь нь эрчүүд байгаа талаарх тоо гарсан байгаа.

Харин хүчирхийлэл үйлдэх үеийн нөхцөл байдлыг судалж үзэхэд 43 хувь нь эрүүл, согтуу аль үед, 31 хувь нь эрүүл байхдаа, 26 хувь нь согтуудаа дарамталж, хүчирхийлдэг байдал харагдаж байгаа юм.

Хосуудын дундах хүчирхийллийг хэн нь үйлдэж буйг судалж үзэхэд 47 хувь нь албан ёсны гэрлэлтийн баталгаатай нөхөр, 32 хувь нь гэрлэлтийн баталгаагүй ч хамтран амьдрагч, 21 хувь нь салсан нөхөр нь байдаг. Бид судалгаандаа хүчирхийлэл үйлдэгчийг насны байдлаар ангилж үзсэн байгаа ингэхэд 21 хувийг 18-30 насныхан, 47 хувийг 30-45 насныхан, 24 хувийг 45-60 насныхан, 8 хувийг 60-аас дээш насныхан эзэлж байна. Боловсролын түвшингийн хувьд дээд боловсролтой нь 34.2 хувь, тусгай дунд 9 хувь, бүрэн дунд 27 хувь, бүрэн бус дунд 18 хувь, бага боловсролтой 11 хувь, боловсролгүй 08 хувь байна.

Хүчирхийлэл үйлдэгчид ихэвчлэн өөрт ямар хамааралтай хүмүүст энэ үйлдлээ гаргаад байна. Ер нь хүүхэд эмэгтэйчүүд энэ хэргийн хохирогч болох тал их байдаг шүү дээ.

Бидний судалгаагаар гэр бүлийн хүчирхийллийн улмаас хохирсон нийт 214 хүний 139 нь өөрийн албан ёсны эхнэр, 65 нь хамтран амьдрагч, 10 нь хүүхэд байгаагаас харахад гэр бүлийн хүчирхийлэлд ихэнхдээ хохирогч нь хүүхэд, эмэгтэйчүүд байгаа нь харагдаж байгаа юм.

Түүнчлэн анхаарал татсан нэг асуудал бол хүчирхийлэлд өртсөн хохирогч эмэгтэйчүүд болон хүүхдүүдийг Хүчирхийллийн Эсрэг Үндэсний Төв холбон зуучилсан, хандсан талаарх мэдээлэл байхгүй байна.

Хүчирхийлэл үйлдэгдэгчид тухайн хүний бие махбодь, сэтгэл санаанд нь нөлөөлж байгаа байдал түгээмэл байгаа бөгөөд гэр бүлийн харилцаанаас хамаарч үргэлжилсэн хугацаа нь харилцан адилгүй байдаг учир нөхцөл байдлын үнэлгээ, хохирогчид учрах аюулын зэргийн түвшинг тогтоогоогүйгээс хүчирхийлэлтэй харилцааны түүх, мөчлөг зэргийг бүрэн тогтоох боломжгүй.

Та бүхэн нэгэнт энэ гэмт хэргийн чиглэлээр судалгаа хийсний хувьд ер юунаас үүдэж гарч байна гэж үзэж байна вэ.

Энэ хэрэг маань өөрөө гэр бүлийн хүрээнд, бидний хэлдэгээр цоожтой хаалганы цаана үйлдэгддэг шүү дээ. Судалгаанд хамрагдсан хэргүүд болон төслийн явцад авч хэрэгжүүлсэн тоо баримтуудаас харахад тухайн төрлийн гэмт хэрэг гарахад архидалт, хардалт, ажилгүйдэл, мөнгө, санхүүгийн байдал зэргээс үүдэлтэй байгаа нь харагдаж байгаа л даа.

Түүнчлэн бид тухайн хүний эзэмшсэн боловсрол, хөдөлмөр эрхлэлтийн байдал нь гэр бүлийн хүчирхийллийн суурь болох эсэхийг авч үзэхэд хүчирхийлэл үйлдэгчийн 20 хувь дээд боловсролтой, 40 хувь нь бүрэн дунд, 10 хувь нь бүрэн бус дунд, 30 хувь бага боловсролтой хүмүүс байгаа ба ажил хөдөлмөр эрхлэлтийн хувьд 30 хувь нь ажилтай, 30 хувь нь хувиараа хөдөлмөр эрхэлдэг, 40 хувь нь эрхэлсэн тодорхой ажилгүй хүмүүс байгаагаас харахад гэр бүлийн хүчирхийлэл нь хүчирхийлэл үйлдэгчийн боловсрол, мэргэжлээс төдийлөн хамааралтай бус гэж дүгнэж болохоор дүр зураг харагдаж байгаа юм.

Харин гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртөж байгаа хүмүүсийн 56.4 хувь нь тодорхой эрхэлсэн ажилгүй хүмүүс байна. Ер нь бол эмэгтэйчүүд ажил, хөдөлмөр эрхлэхгүй байх нь хүчирхийлэлд өртөх магадлалыг нэмэгдүүлж, хүчирхийлэл үйлдэгчээс улам хараат байдалд байх нөхцөлийг бий болгож байгаа юм л даа.

Одоо хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж байгаа хуулиуд нийгмийн хэрэгцээ шаардлагыг хэрхэн хангаж байна гэж та үзэж байна вэ?

Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хууль, холбогдох хууль тогтоомжууд нь хоорондоо уялдаагүй, хуулийн тодорхой заалтуудыг хэрэглэхэд учир дутагдалтай, иргэдийн хуулийн талаарх мэдлэг, ойлголт сул зэрэг нь хууль үр дүнтэй хэрэгжих боломжийг хязгаарладаг л даа.

Олон хохирогчид гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй амьдралаа хэвийн зүйл гэж ойлгож байгаагаас гадна хуулийн хамгаалалтыг авах боломжтой гэдгээ мэддэггүй бол хуульчид бид өөрсдөө ч хуульд тусгагдсан хамгаалалтын аргуудыг тэр бүр ашиглаж чадахгүй байна.

Өнөөдрийн байдлаар гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдэгчид хариуцлага хүлээлгэхдээ Эрүүгийн хуулиас илүүтэй Захиргааны хариуцлагын тухай хуулийг хэрэглэдэг л дээ. Хохирогчид гэмтэл учирсан тохиолдолд бид гэмтлийн зэргээс хамаарч эрүүгийн хуульд заасан зүйл ангиар зөвхөн тодорхой нэг тохиолдлыг шалгаж байгаа нь учир дутагдалтай байгаа юм л даа. Энэ нь Эрүүгийн хууль, Захиргааны хариуцлагын хуулийн аль алинд нь ч гэр бүлийн хүчирхийллийн талаар тусгай заалт байдаггүйтэй холбоотой. Тиймээс Гэр бүлийн хүчирхийллийн эсрэг хуулийг яаралтай батлан гаргах нь зүйтэй юмаа.

Эх сурвалж: www.prokuror.mn